ΤΑ ΚΟΜΜΩΤΗΡΙΑ LEFAS ΕΙΝΑΙ ΚΑΛΕΣΜΕΝΟΙ ΣΤΗΝ ΕΚΘΕΣΗ Musée des Arts Décoratifs ΣΤΟ ΠΑΡΙΣΙ ΤΗΣ ΓΑΛΛΙΑΣ
Ανάμεσα από 9.000+ επιχειρήσεων που δραστηριοποιούνται στην Ελλάδα στον χώρο της κομμωτικής τα κομμωτήρια LEFAS επιλέχτηκαν από την εταιρεία WELLA να παρερευθούν στο Παρίσι της Γαλλίας στο Musée des Arts Décoratifs για την έκθεση “Des cheveux et des poils” που εστιάζει πώς τα χτενίσματα και η διάταξη των μαλλιών μας παίζουν ρόλο στην οικοδόμηση της εμφάνισης μας εδώ και αιώνες.
Εδώ και αιώνες, τα χτενίσματα και τα ανθρώπινα μαλλιά παίζουν ρόλο στην διαμόρφωση της εμφάνισής μας. Δαμασμένα, χτενισμένα, μαδημένα, καλυμμένα με διάφορα προϊόντα ή τοποθετημένα σε πολύπλοκες αρχιτεκτονικές, αληθινά ή εικονικά, φορεμένα ή κρυμμένα, τα μαλλιά λένε τόσα πολλά για εμάς όσο και για την κοινωνία μας.
Tο Musée des Arts Décoratifs παρουσιάζει μια έκθεση αφιερωμένη στα μαλλιά και τις τρίχες του σώματος στον δυτικό κόσμο. Υπό την επιμέλεια του Denis Bruna, επικεφαλής επιμελητή του τμήματος μόδας και κλωστοϋφαντουργίας, το πρωτότυπο αυτό έργο συνεχίζει την εξερεύνηση του μουσείου σχετικά με τη μόδα και την αναπαράσταση του σώματος. Σε συνέχεια των εκθέσεων “La mécanique des dessous” (2013), “Tenue correcte exigée!” (2017) και “Marche et démarche” (2019), η έκθεση “Des cheveux et des poils” δείχνει πώς τα χτενίσματα και η διάταξη των ανθρώπινων μαλλιών παίζουν ρόλο στην κατασκευή της εμφάνισης εδώ και αιώνες.
Μέσα από περισσότερα από 600 έργα, από τον 15ο αιώνα έως σήμερα, η έκθεση διερευνά τα θέματα που ενυπάρχουν στην ιστορία της κομμωτικής, καθώς και θέματα που αφορούν τα μαλλιά του προσώπου και του σώματος. Αναδεικνύονται τα επαγγέλματα και οι δεξιότητες του παρελθόντος και του παρόντος, καθώς και οι εμβληματικές μορφές τους: ο Léonard Autier (ο αγαπημένος κομμωτής της Μαρίας-Αντουανέτας), ο Monsieur Antoine, οι αδελφές Carita, ο Alexandre de Paris και, πιο πρόσφατα, οι κομμωτές στούντιο. Μεγάλα ονόματα της σύγχρονης μόδας, όπως ο Alexander McQueen, ο Martin Margiela και ο Josephus Thimister είναι επίσης παρόντες, με τις εντυπωσιακές δημιουργίες τους από το μοναδικό υλικό που είναι τα μαλλιά. Η έκθεση παρουσιάζεται στις γκαλερί μόδας Christine & Stephen Schwarzman, σε ένα σκηνικό που σχεδίασε ο David Lebreton του πρακτορείου Designers Unit.
Σε μια ατμόσφαιρα όπου οι αποχρώσεις του ξανθού, του καστανού και του κόκκινου θυμίζουν τα κύρια χρώματα των μαλλιών, η ξενάγηση, που χωρίζεται σε πέντε θέματα, εξετάζει τι κάνει τα μαλλιά, στους ελληνορωμαϊκούς και ιουδαιοχριστιανικούς πολιτισμούς, ένα χαρακτηριστικό του ζώου και της αγριότητας και εξηγεί γιατί τα μαλλιά έπρεπε συνεχώς να εξημερώνονται για να κρατούν τον άνδρα ή τη γυναίκα μακριά από το θηρίο.
Μόδες και υπερβολή
Το πρώτο μέρος της έκθεσης εξετάζει την εξέλιξη των γυναικείων χτενισμάτων, ενός πραγματικού κοινωνικού δείκτη και δείκτη ταυτότητας. Στον Μεσαίωνα, υπακούοντας στην εντολή του Αγίου Παύλου, οι γυναίκες ήταν υποχρεωμένες να φορούν πέπλο μέχρι τον 15ο αιώνα. Σιγά σιγά, το εγκατέλειψαν υπέρ των εξωφρενικών χτενισμάτων που ανανεώνονταν συνεχώς. Τον 17ο αιώνα, το χτένισμα “hurluberlu” (αγαπητό στην Madame de Sévigné) και το χτένισμα “Fontange” (που πήρε το όνομά του από την ερωμένη του Λουδοβίκου XIV) ήταν εμβληματικά πραγματικά φαινόμενα της μόδας.
Γύρω στα 1770, τα ψηλά, πουφ, χτενίσματα ήταν αναμφίβολα η πιο εξαιρετική από τις δυτικές μόδες των μαλλιών. Τέλος, τον δέκατο ένατο αιώνα, τα γυναικεία χτενίσματα -είτε εμπνευσμένα από την αρχαία Ελλάδα, είτε από την καμηλοπάρδαλη, είτε από το twist, είτε από το Pompadour- ήταν εξίσου περίπλοκα
Μαλλιά ή όχι
Μετά τα άτριχα πρόσωπα του Μεσαίωνα, η καμπή ήρθε γύρω στο 1520 με την εμφάνιση της γενειάδας, σύμβολο θάρρους και δύναμης. Στις αρχές του 16ου αιώνα, οι τρεις μεγάλοι μονάρχες της Δύσης – ο Φραγκίσκος Α΄, ο Ερρίκος Η΄ και ο Κάρολος Ε΄ – ήταν νέοι και φορούσαν γένια που συνδέονταν με ένα αρρενωπό, πολεμικό πνεύμα. Από τη δεκαετία του 1630 έως το τέλος του 18ου αιώνα, το πρόσωπο χωρίς γένια και η περούκα ήταν τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα του αυλικού άνδρα. Τα μαλλιά του προσώπου δεν επανεμφανίστηκαν μέχρι τις αρχές του 19ου αιώνα, με το μουστάκι, τις φαβορίτες και τα γένια: αυτός ήταν μακράν ο πιο τριχωτός αιώνας στην ιστορία της ανδρικής μόδας. Πλήθος μικροαντικειμένων (συσκευές για το φτιάξιμο του μουστάκι, βούρτσες, σίδερα για μπούκλες, κερί κ.λπ.) μαρτυρούν αυτή τη μανία με το μουστάκι και τα γένια.
Κατά τη διάρκεια του 20ού αιώνα, η τάση προς τα γενειοφόρα, τα μουστάκια και τα λεία πρόσωπα συνεχίστηκε, με αποκορύφωμα την επιστροφή της γενειάδας μεταξύ των hipsters στα τέλη της δεκαετίας του 1990. Η διατήρηση της τριχοφυΐας στο πρόσωπο μεταξύ αυτών των νεαρών αστών αναβίωσε το επάγγελμα του κουρέα, το οποίο είχε εξαφανιστεί από τη δεκαετία του 1950. Σήμερα, τα πλήρη γένια τείνουν να δώσουν τη θέση τους στα μουστάκια, τα οποία απουσιάζουν από το πρόσωπο από τη δεκαετία του 1970.
Η επιλογή της διατήρησης, εξάλειψης, απόκρυψης ή επίδειξης των τριχών σε άλλα μέρη του σώματος είναι επίσης ένα θέμα της ιστορίας, το οποίο η έκθεση πραγματεύεται μέσα από την αναπαράσταση του γυμνού σώματος στις εικαστικές τέχνες και στις γραπτές αναφορές. Τα μαλλιά είναι σπάνια, αν όχι ανύπαρκτα, από τους πρώιμους πίνακες ζωγραφικής. Το άτριχο σώμα είναι συνώνυμο με το εξιδανικευμένο σώμα της αρχαιότητας, ενώ το τριχωτό σώμα συνδέεται με την αρρενωπότητα, ή ακόμη και με την ασήμαντη φύση. Μόνο οι οπαδοί ανδροπρεπών αθλημάτων, όπως η πυγμαχία και το ράγκμπι, αλλά και ερωτικές απεικονίσεις και ιατρικές γκραβούρες παρουσιάζουν άτομα καλυμμένα με τρίχες.
Γύρω στο 1910-1920, όταν τα γυναικεία σώματα αποκαλύπτονταν, οι διαφημίσεις των περιοδικών εκθείαζαν τις αρετές των αποτριχωτικών κρεμών και των αποτελεσματικότερων κουρευτικών μηχανημάτων για την αφαίρεσή τους.
Στη δεκαετία του 1970, οι τρίχες στο σώμα των ανδρών, και μαζί με αυτές μια ορισμένη ιδέα ανδρισμού, επιδεικνύονταν απροκάλυπτα, αλλά πενήντα χρόνια μετά, η αφθονία των τριχών δεν είναι πλέον στη μόδα. Από το 2001, οι αθλητές και οι αθλήτριες που φωτογραφίζονται γυμνοί για ημερολόγια όπως το Les Dieux du stade ελέγχουν αυστηρά τα μαλλιά τους.
Ανάμεσα στο αληθές και το ψευδές
Το styling μαλλιών είναι μια οικεία πράξη. Επιπλέον, μια καλοαναθρεμμένη κυρία δεν θα μπορούσε να εμφανιστεί δημόσια με τα μαλλιά της κάτω. Ένας πίνακας του Franz-Xaver Winterhalter, με ημερομηνία 1864, που απεικονίζει την αυτοκράτειρα Sissi με ρόμπα και λυμένα τα μαλλιά της, προοριζόταν αυστηρά για το προσωπικό γραφείο του Φραγκίσκου Ιωσήφ. Ο Λουδοβίκος ΙΔ΄, ο οποίος φαλακρός σε πολύ νεαρή ηλικία, υιοθέτησε τη λεγόμενη περούκα με τα “λαμπερά μαλλιά”, την οποία στη συνέχεια επέβαλε στην αυλή.
Andy Warhol
Τον 20ό αιώνα, ο Andy Warhol είχε την ίδια ατυχία: η περούκα που φορούσε για να κρύψει τη φαλάκρα του έγινε σύμβολο του καλλιτέχνη. Σήμερα, τα hairpieces και οι περούκες χρησιμοποιούνται στην υψηλή μόδα, κατά τη διάρκεια επιδείξεων μόδας ή, φυσικά, για να αντισταθμίσουν την τριχόπτωση.
Τα φυσικά χρώματα των μαλλιών και ο συμβολισμός τους μελετώνται μαζί με όσα μεταφέρουν. Το ξανθό λέγεται ότι είναι το χρώμα των γυναικών και της παιδικής ηλικίας. Τα κόκκινα μαλλιά αποδίδονται στις καυτές γυναίκες, στις μάγισσες και σε ορισμένες διάσημες γυναίκες της σκηνής. Όσο για τα μαύρα μαλλιά, θα πρόδιδαν το ταμπεραμέντο των καστανών και των μελαχρινών. Από τους πειραματικούς χρωματισμούς του 19ου αιώνα μέχρι τις πιο σίγουρες βαφές της δεκαετίας του 1920: τα τεχνητά χρώματα δεν ξεχνιούνται. Παρουσιάζεται επίσης η δουλειά του κομμωτή Alexis Ferrer που κάνει ψηφιακές εκτυπώσεις σε πραγματικά μαλλιά.
Επαγγέλματα και δεξιότητες
Η έκθεση αποκαλύπτει τα διάφορα επαγγέλματα των μαλλιών: κουρείς, κουρείς-χειρουργοί, κομμωτές, περουκίνιους, κομμωτές γυναικών κ.λπ., μέσα από αρχειακά έγγραφα και πλήθος μικροαντικειμένων: πινακίδες, εργαλεία, διάφορα προϊόντα και τις εκπληκτικές μηχανές περμανάντ και στεγνωτήρια της δεκαετίας του 1920.
Το 1945, η δημιουργία του haute coiffure ανέδειξε το επάγγελμα σε καλλιτεχνικό κλάδο και σε γαλλικό savoir-faire. Η κομμωτική του 20ου αιώνα σημαδεύεται από τους Guillaume, Antoine, Rosy και Maria Carita, Alexandre de Paris που στυλιζάρουν πριγκίπισσες και διασημότητες. Σήμερα, το σπουδαίο hairstyling εκφράζεται κυρίως κατά τη διάρκεια των επιδείξεων μόδας των διάσημων οίκων μόδας. Ο Sam McKnight, ο Nicolas Jurnjack και ο Charlie Le Mindu προσκλήθηκαν στην έκθεση για να δημιουργήσουν εξαιρετικά χτενίσματα για κορυφαία μοντέλα και προσωπικότητες της showbiz.
A hairy century
Η σύνθεση των μαλλιών σε μια συγκεκριμένη μορφή μπορεί να αποκαλύψει την ένταξη σε μια ομάδα και να εκδηλώσει μια πολιτική και πολιτιστική έκφραση σε αντίθεση με την κοινωνία και την καθιερωμένη τάξη. Περισσότερο ιδεολογική παρά αισθητική, το λοφίο των Iroquois των punks, τα παραμελημένα μαλλιά των grunges ή τα ξυρισμένα κεφάλια των skinheads αποτελούν έντονες στιγμές δημιουργικότητας των μαλλιών.
Το να φοράς τα μαλλιά κάποιου άλλου, γνωστού ή άγνωστου, έχει μια απόκοσμη διάσταση, και αυτή η δεισιδαιμονία φαίνεται καλά εδραιωμένη. Παρά τις ανησυχίες αυτές, ορισμένοι δημιουργοί επιλέγουν να υπερβούν αυτό το οικείο υλικό σε αντικείμενα μόδας. Αυτή είναι η περίπτωση σύγχρονων σχεδιαστών όπως ο Martin Margiela, ο Josephus Thimister και η Jeanne Vicerial. Το ζήτημα της ταυτότητας, που αντιμετωπίζεται ελαφρά ή βαθύτερα, βρίσκεται συχνά στο επίκεντρο της συλλογιστικής, είτε τα μαλλιά είναι αληθινά είτε ψεύτικα.
Το Musée des Arts Décoratifs έχει επωφεληθεί από εξαιρετικά δάνεια από το Château de Versailles, το Musée des Beaux-Arts d’Orléans, το Musée du Louvre και το Musée d’Orsay.
